ثروت ارزش یا ضد ارزش

یه چیزی که میرسی امریکا و تعجب میکنی اینه که چقدر مردم اینجا به پول و ثروت اهمیت میدن. چیزی که ما کلا بد میدونیم و حتی بهش میگیم مادی گرایی و در مقابل معنویات قرارش میدیم. اولش فکر میکنی که اوه اینا چقدر ماده پرست هستن اما بعد که چند سالی باهاشون زندگی میکنی میبینی که ریشه های فرهنگی شون فرق میکنه.

ثروت توی امریکا یه ارزش اجتماعیه. در واقع ساختارهای اجتماعی به گونه ای هست که ثروتمند شدن خیلی سخته و کسانی که ثروتمند و مشهور میشن براش خیلی زحمت میکشن و خیرشون به بقیه رسیده. در واقع کسانی که ایجاد کار میکنن و بیشترین منفعت رو برای جامعه دارن بیشترین سود رو هم میبرن و در کنارش پول بیشتری هم به دست میارن. حالا یه عده ای این پول رو صرف کارهای خیر میکنن و یه عده ای نمیکنن. در واقع یه بچه امریکایی میدونه برای رسیدن به اون ثروتی که میخواد باید تلاش کنه و به این سادگی بهش نمیرسه. تلاشی هم که میکنه در جهت مثبت و ایجاد ارزش برای جامعه هست. حالا فکر کنید مادی گرایی توی همچین جامعه ای ارزش بشه.

فرض کنید بخواهیم مقایسه کنیم با جایی که ثروت تبدیل به ضد ارزش شده. خب وقتی آدم میبینه که اختلاس کننده ها میلیارد میلیارد سرمایه های مردم رو میذارن توی جیبشون و دست کسی بهشون نمیرسه و تولید کننده ها و ایجاد کننده های کار بدبخت و بیچاره و ورشکسته هستن و دلال ها و دزدا بیشترین سود رو میبرن و خلاصه هر کسی که پولداره یا رشوه داده یا خلافی کرده و خلاصه یه جای کارش میلنگیده, ثروت تبدیل به یه ضد ارزش میشه. این میشه که به طور کلی هر چیزی که مربوط به مادیات میشه بد میدونن. کسی که هم دنبال ثروت میره از همون اولش تکلیف خودشو مشخص میکنه من باید دروغ بگم, رشوه بدم, زیر آب بزنم, دزدی کنم اگرنه ثروتمند نمیشم. حالا فکر کنید مادی گرایی توی همینچین جامعه ای ارزش بشه.

حالا انسان غنی بودن رو دوست داره. ثروت هم غنا میاره. حالا خودتون مقایسه کنید کسی که بخواد توی امریکا پولدار بشه یا بخواد توی اون جامعه ای که مثال زدم پولدار بشه چه تفاوتی داره. البته این بحثی که میکنم خیلی ناقصه اما کلیت موضوع درسته. همه ما عینکی داریم از تجربیات گذشته امون که نمیتونیم برش داریم. تنها کاری که میتونیم کنیم اینه که اطلاعات بیشتری کسب کنیم تا اون عینک تمیز تر بشه و بتونیم بهتر ببینیم.

مولوی به موضوع از یه نگاه دیگه ای داره که برای من جالب بود. مولوی مثال جالبی داره که ثروت و مال رو به آبی تشبیه میکنه که میتونه توی کشتی باشه که موجب غرق شدنش بشه و یا اینکه زیر کشتی باشه که موجب حرکتش بشه. 

مولوی میگه:

آب در کشتی هلاک کشتی است              آب اندر زیر کشتی پشتی است

چونک مال و ملک را از دل براند                  زان سلیمان خویش جز مسکین نخواند

کوزهٔ سربسته اندر آب زفت                       از دل پر باد فوق آب رفت

باد درویشی چو در باطن بود                     بر سر آب جهان ساکن بود

گر چه جملهٔ این جهان ملک ویست            ملک در چشم دل او لاشی‌ست

پس دهان دل ببند و مهر کن                     پر کنش از باد کبر من لدن

خود کلمه کشتی توی این مثال قابل توجهه چون وجود کشتی بدون آب اصلا بی معنی هست. یعنی اون آب باید باشه تا کشتی به درد بخوره. ولی خب باید سرجای خودش قرار بگیره. حالا ما چقدر کشتی های بدون آب دیدیم که معلوم نیست دارن چکار میکنن و چقدر کشتی هایی که دارن غرق میشن و یا شدن و باز وجودشون معلوم نیست برای چیه.

حالا ثروت بده یا خوبه؟ ثروت ارزشه یا ضد ارزش؟